Skąd się biorą odpady promieniotwórcze?
W naszym codziennym życiu produkujemy bardzo dużo śmieci. Pomyśl tylko, ile śmieci zbiera Twoja rodzina w ciągu jednego tygodnia. Popatrz, ile masz śmieci podczas jednej wizyty w restauracji typu fast-food. Prawdopodobnie wyrzucisz opakowania, torby, słomki, pojemniki na napoje i resztki jedzenia. Przemysł również produkuje śmieci za każdym razem, gdy coś wytwarza. Te pozostałości są zwane produktami ubocznymi lub odpadami.
Przy pokojowym wykorzystywaniu energii jądrowej najwięcej odpadów promieniotwórczych pochodzi z reaktorów (energetycznych i badawczych), zakładów produkujących paliwa jądrowe oraz zakładów przerobu wypalonego paliwa. Znaczne ilości odpadów radioaktywnych powstają poza przemysłem nuklearnym, ponieważ substancje promieniotwórcze są coraz szerzej stosowane w nauce, technice i medycynie. Na przykład działalność personelu medycznego, to często praca z preparatami promieniotwórczymi (radiofarmaceutykami), służącymi do diagnozy i leczenia, np. nowotworów. Również przy typowej produkcji przemysłowej powstawać mogą odpady promieniotwórcze – na przykład w czasie produkcji nawozów fosforowych.
Dlatego też pokolenia, które czerpią korzyści z energii jądrowej i promieniowania jonizującego, muszą być odpowiedzialne za postępowanie z takimi odpadami.
W Polsce w 2017 roku wyprodukowano 61,5 m3 odpadów promieniotwórczych w różnej postaci (nie uwzględniając wypalonego paliwa jądrowego). Ich głównym źródłem jest instytut badawczy – Narodowe Centrum Badań Jądrowych, zlokalizowany w Otwocku-Świerku, niedaleko Warszawy, który wytwarza ok. 80% wszystkich odpadów. To tutaj eksploatowany jest jedyny w Polsce jądrowy reaktor badawczy Maria, a także w tym samym ośrodku produkuje radiofarmaceutyki, które trafiają do szpitali w Polsce i wielu miejscach na całym świecie. Pozostałe 20% odpadów produkuje przemysł, medycyna i nauka.
Kiedy zjesz obiad w szkolnej stołówce, czy po prostu rzucasz swoją tacę i wszystko, co na niej jest, żeby ktoś się tym zajął? Prawdopodobnie nie. Jest miejsce na tacę, miejsce do wyrzucenia resztek potraw i kosz na srebrne sztućce. Wszystkie Twoje śmieci trafiają do jednego kosza lub mogą być przygotowane oddzielne pojemniki na surowce wtórne i odpady przeznaczone na kompost. Dlaczego istnieje tak wiele sposobów na pozbycie się tego, co zostało po obiedzie? Ponieważ umiemy sobie radzić z różnymi odpadami na różne sposoby.
Podobnie jest z odpadami promieniotwórczymi. Istnieją specjalne metody na pozbycie się każdego rodzaju tych odpadów. Sposób, w jaki są unieszkodliwiane, zależy od tego jak bardzo są radioaktywne, od ich czasu połowicznego rozpadu oraz postaci fizycznej i chemicznej.