Home

Podstawowym zabezpieczeniem reaktora jest jego „pomysł”, to znaczy zasada działania i konstrukcja są tak pomyślane, aby w przypadku jakichkolwiek awarii lub błędów obsługi reaktor samodzielnie wyłączył się i doprowadził do bezpiecznego stanu. Jest to cecha reaktorów wodnych, stosowanych w większości elektrowni jądrowych. Ponadto system obrony w głąb i wielokrotnych barier zapewnia, że po awarii w dowolnym urządzeniu elektrowni wraz z wystąpieniem dodatkowej awarii w najbardziej potrzebnym układzie bezpieczeństwa, ani błąd operatora nie przeszkodzą w opanowaniu skutków awarii i uchronieniu ludności przed zagrożeniem.

Bezpieczeństwu w elektrowniach jądrowych poświęcony jest cały moduł, o tym samym tytule. Zachęcamy do rozpoczęcia studiowania tego tematu od rozdziału: →Bezpieczeństwo jądrowe – jak to się zaczęło?

Nie. Podczas pracy reaktora substancje promieniotwórcze powstają głównie w jego paliwie i są oddzielone od otoczenia przez kolejne „bariery” – materiał paliwowy, szczelną koszulkę prętów paliwowych, zbiornik reaktora i potężną szczelną obudowę bezpieczeństwa. Uszkodzenie jednej, dwóch, czy nawet trzech barier nie będzie skutkowało wydostaniem się substancji promieniotwórczych do otoczenia, gdyż na drodze będą stały kolejne bariery. Gazy i ścieki odprowadzane z układów pomocniczych reaktora są oczyszczane przez odpowiednie filtry i kontrolowane.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziałach: →Filozofia systemów bezpieczeństwa, →Zasady zapobiegania awariom, →Co robić, jeśli mimo wszystko awaria się wydarzy?

Przy rozpatrywaniu ciężkiej awarii przyjmuje się założenie, że wskutek nieprzewidzianych uszkodzeń układów bezpieczeństwa oraz błędów ludzkich doszło do uszkodzenia i stopienia rdzenia. Celem działań po wystąpieniu ciężkiej awarii jest ograniczenie rozprzestrzeniania produktów rozszczepienia, po pierwsze przez obronę zbiornika reaktora przed przetopieniem, a po drugie przez obronę szczelności obudowy bezpieczeństwa. Gdy ciężka awaria wystąpi, w pierwszym etapie zmierza się do jak najszybszego obniżenia ciśnienia wewnątrz zbiornika, aby umożliwić zalanie rdzenia wodą z różnych źródeł i tym samym zmniejszyć groźbę jego przetopienia.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziałach: →Co robić, jeśli mimo wszystko awaria się wydarzy?, →Ocena bezpieczeństwa, ocena ryzyka

Promieniowanie jonizujące to rodzaj energii uwalnianej przez atomy w postaci fal elektromagnetycznych lub cząstek. Ludzie są stale narażeni na działanie promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych takich jak promieniowanie kosmiczne czy pierwiastki promieniotwórcze zawarte w glebie, wodzie czy nawet pokarmach, a także ze źródeł sztucznych, wytworzonych przez człowieka. Nie stwierdzono szkodliwego wpływu na zdrowie ludzi naturalnego promieniowania jonizującego na terenach, gdzie jego poziom jest znacznie wyższy niż w innych miejscach na Ziemi. Promieniowanie jonizujące ma wiele korzystnych zastosowań, m.in. w medycynie, przemyśle, rolnictwie i w badaniach naukowych. Wraz ze wzrostem wykorzystania promieniowania jonizującego w różnych gałęziach przemysłu i w medycynie, rośnie również potencjalne zagrożenie dla zdrowia, jeśli nie jest ono właściwie stosowane lub ograniczane. Tym zagadnieniem zajmuje się „ochrona radiologiczna”.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziałach: →Gdzie stosujemy promieniowanie jonizujące?, →Podstawowe zasady ochrony radiologicznej, →Licencjonowanie i nadzór działalności związanej z narażeniem na promieniowanie jonizujące

Najgroźniejszym odpadem z elektrowni jądrowej jest zużyte wysokoaktywne paliwo jądrowe – co około dwa lata 1/3 wszystkich kaset paliwowych musi zostać wymieniona na świeże. Ponadto elektrownia jądrowa wytwarza także odpady nisko- i średnioaktywne. Są tzw. odpady „technologiczne”, związane z wytwarzaniem mocy, czy suche aktywne odpady powstające z prac konserwacyjnych. Jeden rok pracy reaktora o mocy 1000 MWe powoduje powstanie 35 ton wypalonego paliwa jądrowego, ok. 60 m³ przetworzonych odpadów niskoaktywnych i około 40 m³ przetworzonych odpadów średnioaktywnych.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziałach: →Ile odpadów promieniotwórczych wytwarza elektrownia jądrowa?, →Postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym

Nie musi tak być! Istnieją obecnie dwie drogi postępowania z „wypalonym” paliwem jądrowym. Pierwsza – zwana cyklem zamkniętym – polega poddaniu zużytych kaset paliwowych przerobowi w zakładach przetwórczych – na przykład we Francji, w La Hague – aby wydzielić pozostały U-235 i powstały izotop plutonu Pu-239, które można ponownie wykorzystać przy produkcji nowych elementów paliwowych. I druga – zwana cyklem paliwowym otwartym – gdy nie przewiduje się przerobu „wypalonego” paliwa jądrowego i wtedy jest ono rzeczywiście tracone.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziałach: →Postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym, →Recykling wypalonego paliwa jądrowego – zamknięty cykl paliwowy

Zdecydowanie nie. W czasie pracy reaktora, po wychwycie neutronu przez izotop uranu U-238, powstaje pluton Pu-239 – izotop rozszczepialny, nadający się i do reaktora jako paliwo, i do wytworzenia bomby atomowej. Jednak w trakcie pracy reaktora powstają także inne izotopy plutonu, w szczególności Pu-240, który ulega spontanicznemu rozszczepieniu, co praktycznie uniemożliwia budowę bomby. Tylko pluton klasy militarnej o zawartości Pu-240 poniżej 7% może być użyty do bomby atomowej. Pluton klasy militarnej można produkować tylko w specjalnych reaktorach, które umożliwiają w trakcie ich pracy usuwanie paliwa, gdy ma ono najlepszy skład izotopowy plutonu. Zużyte paliwo z reaktorów badawczych i energetycznych jest zanieczyszczone plutonem-240 i nie nadaje się do produkcji bomby atomowej.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziale: →Pluton. Cykl uranowo-plutonowy

Zdecydowanie tak, transport odpadów promieniotwórczych jest bezpieczny. Materiały promieniotwórcze przewożone są w różnych opakowaniach gwarantujących integralność przesyłki w czasie transportu i określoną w przepisach osłonność przed promieniowaniem. Typ opakowania, w jakim przewozi się materiał promieniotwórczy, zależy więc od rodzaju tego materiału, jego objętości, ilości, postaci fizycznej i aktywności. Szczególne środki bezpieczeństwa muszą być podejmowane w przypadku transportu odpadów wysokoaktywnych. Do tego celu skonstruowano specjalne pojemniki na „wypalone” paliwo jądrowe. Pojemnik transportowy musi również chronić ludzi i środowisko przed promieniowaniem jonizującym, emitowanym przez paliwo, które jest w środku. Pojemnik na wypalone paliwo musi być na tyle mocny, aby wytrzymać nawet najgorsze wypadki transportowe.

Więcej informacji można znaleźć m.in. w rozdziale: →Jak transportujemy odpady promieniotwórcze?