Wpływ elektrowni jądrowej na rozwój regionu

Tak duża inwestycja, jaką jest elektrownia jądrowa, będzie skutkowała dużymi zmianami w regionie, w którym powstanie. Wzrost zatrudnienia, napływ nowych mieszkańców, zapotrzebowanie na usługi i produkty przyczynią się do  rozwoju ekonomicznego i społecznego gminy, w której powstanie elektrownia oraz gmin ościennych.

Powstanie także infrastruktura niezbędna do funkcjonowania takiej elektrowni. Warto przytoczyć przykład, jeszcze z okresu centralnego planowania gospodarczego w Polsce, opisany w książce G. Syga „Wolność wyboru czy świr atomowy”, wydanej w Koszalinie w 1989 roku. Rząd PRL wytypował wtedy lokalizacje drugiej siłowni jądrowej w Polsce. Jedną z nich była lokalizacja „Warta” w ówczesnym województwie pilskim. Lista inwestycji objęła aż 128 pozycji na łączną sumę blisko 34 ówczesnych miliardów złotych. Dla mieszkańców oznaczało to 1000 mieszkań w budownictwie wielorodzinnym, 600 domków jednorodzinnych, mieszkania tzw. hotelowe (pozostające po budowie), dwa hotele miejskie, trzy oczyszczalnie ścieków, dwie kotłownie rejonowe, rozbudowy i modernizacje sieci wodociągowych, cieplnych i kanalizacyjnych, modernizacja układów komunikacyjnych miast, budowę 138 km dróg, modernizację 88 km dróg, dwa dworce PKS, stacje CPN, przystanki dworcowe, 25 km nowej linii kolejowej, szpital rejonowy na 420 miejsc, dwie przychodnie rejonowe, trzy żłobki, siedem przedszkoli, trzy zespoły szkół zawodowych z internatami, halę sportową, krytą pływalnię, przystań żeglarską, miejskie centrum kultury, biblioteki publiczne, dwie poczty, dwie piekarnie, szklarnię. Warto zwrócić uwagę, że, mimo iż obowiązywał wtedy system nakazowo-rozdzielczy, przed budową elektrowni zdiagnozowano najpierw potrzeby okolicznej społeczności z zamiarem ich realizacji.

Być może dziś skala inwestycji nie będzie tak duża, ale o tym przekonamy się. W nowym pakiecie regulacji dla sektora jądrowego, wprowadzono mechanizm rozszerzający listę beneficjentów budowy elektrowni. Dochody z podatku od nieruchomości będą dzielone pomiędzy gminę – gospodarza elektrowni oraz gminy ościenne. Rząd wielkości środków finansowych, jakie znajdą się w dyspozycji władz lokalnych będzie bardzo znaczący. Dla gminy gospodarza będzie to ponad 170 mln PLN rocznie, a drugie 170 mln PLN będzie dzielone pomiędzy gminy ościenne według raportu „Identyfikacja korzyści wynikających z realizacji programu rozwoju energetyki jądrowej w Polsce”, przygotowanego przez Ernst&Young na zlecenie Ministerstwa Gospodarki w 2011 roku.

Równie istotna jest perspektywa czasowa czerpania przez gminy korzyści ze zlokalizowania na ich terenie elektrowni jądrowej. Obecne bloki projektowane są przy założeniu 60 lat pracy, jednak uwzględniając okres budowy i likwidacji obiektu, oraz prawdopodobne przedłużenia okresu eksploatacji (tak jak to ma miejsce obecnie dla reaktorów budowanych w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych) można założyć, że strumień przychodów gmin będzie zagwarantowany przez ponad 100 lat.

Pozwoli to nie tylko na rozbudowę infrastruktury gmin, ale również na ich bieżące wydatki przez wiele lat. Ponadto rozsądne zagospodarowanie i inwestowanie przychodów przez samorządy pozwoli na rozwinięcie w perspektywie 100 lat innych dochodowych rodzajów działalności na terenie gminy dla zapewnienia zrównoważonego i długoterminowego rozwoju.

Poza podatkiem od nieruchomości płaconym do kasy gminy, elektrownia będzie również generowała korzyści pośrednie. Dla porównania elektrownia jądrowa o podobnej mocy (około 3000 MW) funkcjonująca w USA zatrudnia ponad 2 000 pracowników i ma fundusz płac na poziomie 190 mln USD rocznie. Dzięki temu elektrownia generuje dodatkowo ponad 1 500 miejsc pracy w hrabstwie i są to głównie usługi dla pracowników elektrowni oraz okolicznej ludności. Niezależnie od ponoszenia kosztów związanych z płaceniem podatków i innych opłat obowiązkowych, operator elektrowni jądrowej będzie musiał dbać o pozytywny wizerunek wśród społeczeństwa, a zwłaszcza społeczeństwa lokalnego. Jest to jeden z kluczowych elementów warunkujących funkcjonowanie obiektu, równie ważny jak kwestie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiacyjnej. Dlatego też operatorzy elektrowni jądrowych bardzo aktywnie uczestniczą w życiu społeczno-gospodarczym swojego regionu, wspierając finansowo i organizacyjnie różnego rodzaju inicjatywy, przy czym należy przez to rozumieć działalność dobrowolną, niewynikającą z żadnych zobowiązań prawnych lub regulacyjnych w stosunku do operatora.

Ze względu na dobrowolny charakter tego typu działalności trudno jest oszacować jego skalę. Analiza istniejących przypadków wskazuje, że z punktu widzenia społeczności i władz lokalnych ta działalność może mieć istotne znaczenie dla ogólnych warunków życia mieszkańców regionu. Wsparcie inwestycji lokalnych, objęcie patronatem lokalnego klubu piłkarskiego, sponsoring imprez kulturalno-rozrywkowych, to tylko niektóre przykłady możliwych działań. Należy jednak pamiętać, że uzyskiwanie przez gminy tego typu korzyści nie zależy tylko od dobrej woli operatora elektrowni jądrowej. Istotna jest również właściwa współpraca pomiędzy władzami lokalnymi, wspieranymi przez organy eksperckie administracji państwowej, a operatorem obiektu. Pozwoli to na identyfikację największych i najpilniejszych potrzeb społeczności lokalnej oraz na optymalizację działalności promocyjnej operatora, co w efekcie przełoży się na optymalizację korzyści zarówno dla społeczeństwa, jak i dla operatora elektrowni jądrowej.

Nie trzeba się obawiać także spadku ruchu turystycznego. Wręcz przeciwnie, elektrownia jądrowa, jako jedyny taki obiekt w Polsce, będzie wręcz przyciągała turystów. Powstanie Centrum Informacyjno-Edukacyjne, do którego przyjeżdżać będą wycieczki szkolne czy studenckie nawet z całego kraju, czego przykładem może być  pięć tysięcy osób zwiedzających rocznie reaktor  MARIA w Świerku. Podobnie jest w innych krajach. Na przykład w Belgii elektrownia jądrowa Tihange została wybudowana w sąsiedztwie historycznego miasta o tej samej nazwie. Jak się okazuje, nie zaobserwowano tam negatywnego wpływu na turystykę. Wycieczki organizowane przez władze elektrowni przyciągają ludzi do miasta, co wpływa na rozwój handlu i usług. Osoby te przyjeżdżają następnie jako turyści na wakacje. Dane statystyczne pokazują, że atrakcje turystyczne tej okolicy przyciągnęły dużą rzeszę zwiedzających: miejscowe centrum kulturalne odwiedza 100 tys. osób rocznie, basen 130 tys. osób, z kolejki turystycznej korzysta 15 tys. osób.

Wokół elektrowni jądrowej Temelin nie zaobserwowano żadnego znaczącego spadku ruchu turystycznego, który byłby wynikiem zlokalizowania tam elektrowni atomowej. Doświadczenie wykazuje, że sąsiedztwo elektrowni jądrowej zapewnia wiele dodatkowych miejsc pracy, a czystość powietrza i wody pozostaje stale na wysokim poziomie. Dodatkową korzyścią dla mieszkańców okolic Temelina było wybudowanie w pobliskich miejscowościach dwóch oczyszczalni ścieków na rzece Wełtawie, co było spowodowane zapotrzebowaniem elektrowni na duże ilości czystej wody.